Puls Budownictwa

To był udany rok dla Develii. W 2022 r. przychody ze sprzedaży grupy wyniosły 1067,9 mln zł wobec 911,9 mln zł w 2021 r., czyli 17,1 proc. więcej. Z kolei zysk dewelopera zwiększył się rok do roku o 50 proc. W minionym roku zysk netto grupy Develia wyniósł 231,8 mln zł wobec 153,9 mln zł w 2021 r., co oznacza wzrost o 50,6%. W tym okresie deweloper sprzedał 1636 lokali (1921 rok wcześniej) i przekazał 2016 mieszkań wobec 1903 w 2021 r. Największą roczną sprzedaż odnotowano w projektach: Aleje Praskie w Warszawie, Centralna Park w Krakowie oraz Ceglana Park w Katowicach. - W 2022 roku osiągnęliśmy najwyższy w historii spółki wynik netto. Pomimo spowolnienia w branży nieruchomości i wymagających warunków rynkowych, miniony rok możemy zaliczyć do udanych. Przede wszystkim osiągnęliśmy najważniejsze cele biznesowe, zarówno w segmencie mieszkaniowym, jak i komercyjnym. Zrealizowaliśmy cele sprzedaży i przekazań, utrzymując jednocześnie zadowalający nas poziom marż. Osiągnęliśmy również istotne postępy w dezinwestycjach aktywów komercyjnych, z czego kluczowym było sfinalizowanie sprzedaży Sky Tower. Zwiększyło to możliwości inwestycyjne Develii w priorytetowych dla nas sektorach - mieszkaniowym i PRS, a także pozwoliło nam na wypłatę najwyższej w historii spółki dywidendy - mówi Andrzej Oślizło, prezes Develii. - Jestem przekonany, że mamy warunki, aby w tym roku dalej zwiększać nasz udział w rynku, a szybszą ekspansję umożliwią nam uwolnione środki ze sprzedaży aktywów komercyjnych – dodaje Andrzej Oślizło. W minionym roku Develia wprowadziła do sprzedaży i rozpoczęła budowę 1749 lokali, we wszystkich miastach, w których prowadzi działalność, tj. w Gdańsku, Krakowie, Warszawie, Katowicach oraz we Wrocławiu. W 2022 r. Develia kontynuowała współpracę z deweloperem Grupo Lar. W ramach spółki joint venture firmy zrealizują trzy inwestycje mieszkaniowe w Warszawie, w których powstanie łącznie 600 lokali. Sprzedaż osiedla Lizbońska na Saskiej Kępie oraz Ursynów #22 już się rozpoczęła, w planach jest trzeci projekt na Białołęce. Develia jest otwarta na realizację kolejnych projektów w ramach joint venture z innymi deweloperami oraz transakcji typu M&A. Zgodnie z założeniami strategii, Develia w minionym roku dalej redukowała swoje zaangażowanie w segmencie komercyjnym. W marcu 2022 r. spółka sfinalizowała transakcję sprzedaży wszystkich należących do grupy Develia udziałów w projekcie Sky Tower we Wrocławiu. Kwota transakcji wyniosła 82,4 mln euro. W minionym roku Develia kontynuowała także negocjacje dotyczące sprzedaży biurowca Wola Retro w Warszawie, czego efektem było podpisanie przedwstępnej umowy sprzedaży w styczniu 2023 r. Orientacyjna cena sprzedaży została ustalona na 69,8 mln euro netto. Spółka dąży do finalizacji tej transakcji do końca kwietnia br. W 2022 r. Develia kontynuowała również negocjacje dotyczące sprzedaży Arkad Wrocławskich. Celem spółki jest podpisanie przedwstępnej umowy sprzedaży tego budynku do końca tego roku. W marcu 2023 r. zarząd Arkad Wrocławskich podjął decyzję o zamknięciu centrum handlowego Arkady Wrocławskie. Wpływ na nią miał brak rentowności obiektu spowodowany m.in. trudną sytuacją rynkową wywołaną pandemią COVID-19, wzrostem kosztów energii elektrycznej oraz wysoką inflacją. Szacunkowo działalność operacyjna centrum handlowego zostanie zakończona w pierwszym kwartale 2024 r. W ubiegłym roku spółka podjęła działania, których celem jest maksymalizacja wartości w ramach dezinwestycji gruntu w Malinie pod Wrocławiem. W październiku 2022 r. Develia podpisała umowę o współpracy joint venture z Hillwood. W ramach umowy powstała spółka celowa, która planuje zrealizować park logistyczny. Pod koniec 2022 r., Develia rozpoczęła współpracę z firmą The Heart. W jej ramach powstaje platforma do zarządzania wynajmem mieszkań skierowana do klientów instytucjonalnych i indywidualnych. Nakłady inwestycyjne na projekt wyniosą łącznie 8,5 mln zł w perspektywie 3 lat. Łączne docelowe zaangażowanie Develii wyniesie maksymalnie 7,5 mln zł. W zależności od etapu inwestycji i stopnia realizacji programu motywacyjnego deweloper będzie posiadał od 76,5% do 57,5% udziałów w kapitale zakładowym spółki. Platforma będzie stanowić uzupełnienie oferty Develii dla rynku PRS, a jej operacyjne uruchomienie planowane jest na ten rok.

Grupa Lokum Deweloper, działająca na dolnośląskim i małopolskim rynku nieruchomości, w 2022 roku przekazała klientom 727 lokali, zakończyła budowę blisko 1000 jednostek i rozpoczęła realizację zaledwie 133. Pomimo przekazania o 28% większej liczby lokali niż w 2021 roku i wzrostu przychodu o 18% (do 366,7 mln zł), odnotowany zysk netto przypisany akcjonariuszom podmiotu dominującego wzrósł zaledwie o 3%, do wysokości 57,3 mln zł, co było pochodną istotnego wzrostu ponoszonych kosztów realizacji i finansowania inwestycji w otoczeniu nieadekwatnie wolno rosnących cen mieszkań. Przychody minionego roku rozpoznane zostały głównie z wrocławskich inwestycji Lokum Porto i Lokum Verde oraz krakowskich osiedli Lokum Vista i Lokum Salsa. W 2022 r. Grupa zakontraktowała 435 lokali, o 42% mniej niż w roku ubiegłym. Lokale te pochodziły głównie z inwestycji Lokum Salsa I i II, Lokum Vista IIIa i IIIb, Lokum Porto II, IV i V oraz Lokum Verde II i III. Na koniec roku w ofercie dewelopera dostępne były 772 mieszkania, zaś w realizacji pozostawało 696 jednostek. – Zeszły rok był bardzo trudny, naznaczony napaścią Rosji na Ukrainę, bardzo wysoką inflacją i podwyżkami stóp procentowych. Dotknęły one wszystkich uczestników rynku mieszkaniowego. Rosnące koszty życia i wprowadzenie rygorystycznych wymogów badania zdolności kredytowej sprawiły, że duża część potencjalnych nabywców mieszkań musiała zrezygnować z marzeń o własnym lokum, a przynajmniej odłożyć ich realizację w czasie. Sprzedaż w ubiegłym roku oparta była głównie na obsłudze klientów dysponujących gotówką lub o bardzo wysokich dochodach. Rosnące ceny materiałów i transportu, odpływ pracowników na Ukrainę, presja płacowa wywołana wysoką inflacją, jak też wysokie koszty finansowania działalności przełożyły się na ogólny wzrost kosztów realizacji mieszkań. Doświadczając jednocześnie spadku sprzedaży zmuszeni byliśmy podjąć trudną decyzję o ograniczeniu produkcji. W zeszłym roku zakończyliśmy budowę blisko 1000 lokali, przekazaliśmy klientom 727 mieszkań, podczas gdy uruchomiliśmy budowę zaledwie 133 – podsumowuje Bartosz Kuźniar, prezes zarządu Lokum Deweloper. Grupa Lokum Deweloper w 2022 r. zakończyła realizację dziewięciu projektów na łączną liczbę 987 lokali. Były to: Lokum Monte etapy I i IIb, Lokum Porto etapy I-III, Lokum Verde etapy I-II na rynku wrocławskim oraz Lokum Salsa etap III i Lokum Vista etap IIIa w Krakowie. W inwestycji Lokum Vista rozpoczęto budowę etapu IIIb, w ramach którego powstaną 133 lokale. Na obu rynkach z końcem 2022 r. deweloper prowadził budowy obejmujące łącznie niespełna 700 lokali, co jest następstwem decyzji o nieuruchamianiu nowych inwestycji wobec trudnej sytuacji finansowej nabywców mieszkań. – W nowy rok wchodzimy z atrakcyjną ofertą, na którą składają się mieszkania gotowe i z bliskim terminem realizacji – w ciągu najbliższych miesięcy. Wraz ze stabilizacją wysokości stóp procentowych i złagodzeniem rekomendacji S przez KNF, w pierwszych miesiącach 2023 roku odnotowujemy rosnącą aktywność klientów wspomagających zakupy kredytem hipotecznym. Kolejnym impulsem zakupowym może być start programu Pierwsze Mieszkanie, do którego kwalifikuje się blisko 80% mieszkań z naszej oferty. Mamy przekonanie, że odrodzenie popytu będzie trwałe, zważywszy na duży deficyt mieszkań we Wrocławiu i Krakowie, gdzie działamy. Jesteśmy na to dobrze przygotowani dysponując dużym bankiem ziemi i projektami gotowymi do uruchomienia – gdy tylko sytuacja finansowa klientów będzie wystarczająco dobra, by zrealizować swoje plany mieszkaniowe. Dlatego z nadzieją patrzymy na bieżący rok, spodziewając się poprawy wyników sprzedaży i efektywności spółki – konkluduje Bartosz Kuźniar. W minionym roku Grupa zakontraktowała nieruchomości we Wrocławiu przy al. Kanonierskiej o łącznej powierzchni 34,9 ha za kwotę 45 mln zł netto oraz nabyła za 1,2 mln zł netto działkę w podwrocławskiej Sobótce o powierzchni 1,1 ha. Cały bank ziemi dewelopera wynosi obecnie 80 ha, co pozwala na realizację ok. 12,6 tys. lokali.

Projekt mieszkaniowy Central House, realizowany przez Okam na warszawskim Mokotowie, uzyskał pozwolenie na użytkowanie. Inwestycja jest wyposażona w ekologiczne rozwiązania. To także największy projekt mieszkaniowy Okam obejmujący budowę 479 mieszkań w ramach jednego etapu. Inwestycja została zrealizowana w niewiele ponad 2 lata. Inwestycja zlokalizowana jest w centralnej części warszawskiego Służewca Przemysłowego, przy ul. Domaniewskiej. Budowa Central House rozpoczęła się na początku listopada 2020 r. Za koncepcję architektoniczną odpowiadała pracownia PRC Architekci, a generalnym wykonawcą był FineTech Construction. W marcu br. wystartował proces odbioru kluczy do lokali. – Osiedle, wykończone z wysokiej jakości materiałów, zrealizowane w oparciu o zasady Nowej Polityki Jakości OKAM, dostarcza mieszkańcom eko-rozwiązania i udogodnienia na miarę współczesnych potrzeb. Wyróżnikami inwestycji, wpływającymi na komfort codziennego życia, są m.in.: punkt ‘car spa’ z myjką ciśnieniową i odkurzaczem, strefa fitness z sauną, pojazd elektryczny, a także rowery przekazane na użytek mieszkańców. Integracji mieszkańców i budowaniu więzi społecznych sprzyjać będą: taras na dachu, dziedzińce wewnętrzne oraz w pełni wyposażony lokal mieszkańca z aneksem kuchennym i przestrzenią do organizowania spotkań. Zakończyliśmy inwestycję na czas, zgodnie z planem – podkreśla Marcin Michalec, CEO Okam Capital. Na osiedle Central House składa się 479 mieszkań - z liczbą pokojów między 1-5, w metrażu pomiędzy 26 a 114 mkw. - usytuowanych na 9 kondygnacjach. Mieszkania wyposażone są w balkony, tarasy albo ogródki. Obiekt posiada 540 miejsc parkingowych w 2-poziomowym garażu podziemnym, 200 miejsc dla rowerów w garażu podziemnym oraz 38 miejsc dla jednośladów na poziomie parteru. Na terenie Central House przewidziano także punkty do zasilania pojazdów elektrycznych, miejsce do pielęgnacji aut oraz serwis rowerowy. Wśród rozwiązań pro-środowiskowych znalazły się m.in. zainstalowane na budynkach panele solarne, wypożyczalnia rowerów i pojazdów elektrycznych czy “inteligentne” stacje do ładowania urządzeń mobilnych na dziedzińcu. Każdy klient przy odbiorze kluczy otrzymuje do swojego lokalu oczyszczacz powietrza. Poza tradycyjną zieloną przestrzenią na parterze, Okam zrealizował taras na dachu, przeznaczony do relaksu, aktywności fizycznej czy spotkań z sąsiadami. W ramach inwestycji powstał również lokal mieszkańca, na który składa się m.in. strefa fitness i sauna. Dla rodzin z dziećmi przewidziano zewnętrzny plac zabaw. Na terenie Central House przygotowana została także przestrzeń pod lokale handlowo-usługowe: restaurację czy sklep spożywczy, a także paczkomat.

W ramach Strefy Aktywności Gospodarczej w Świdniku, na terenie ponad 10 ha powstanie nowa inwestycja Panattoni. Park przemysłowy Panattoni Park Lublin IV zajmie 53900 mkw. w ramach dwóch budynków. Panattoni kupiło ponad 10 hektarów w ramach Strefy Aktywności Gospodarczej w Świdniku i rusza z budową parku przemysłowego, który sprawdzi się w obsłudze procesów magazynowych, logistycznych, produkcyjnych czy e-commerce. Kompleks znajdzie się tuż przy węźle Lublin-Zadębie, na styku dróg S12. Panattoni Park Lublin IV zajmie 53900 mkw. w ramach 2 budynków i zostanie ukończony jeszcze w tym roku. – Województwo lubelskie rozwija się dynamicznie, stając się motorem napędowym całej Polski Wschodniej. Probiznesowa postawa władz lokalnych, rozwój takich lokalizacji jak Świdnicka Strefa Aktywności Gospodarczej, dostęp do wykwalifikowanej kadry – blisko 64000 absolwentów uczelni wyższych rocznie - i wreszcie rosnący wolumen nowoczesnej powierzchni przemysłowej, przyciągają biznes o zróżnicowanym profilu – podkreśla Dorota Jagodzińska-Sasson, Managing Director w Panattoni. – Nie bez znaczenia jest również pozostająca w realizacji międzynarodowa trasa Via Carpatia, która przecinając region, połączy docelowo litewską Kłajpedę z greckimi Salonikami, tworząc kluczowy szlak transportowy dla wschodniej części Unii Europejskiej. W świetle tego potencjału dodatkowe 54000 mkw. powierzchni przemysłowej, które dostarczymy w ramach Panattoni Park Lublin IV, to doskonała wiadomość dla regionu. Do momentu startu budowy powierzchnię wynajęły 3 firmy, w tym zaawansowane technologicznie przedsiębiorstwo produkcyjne, a Panattoni przygotuje wynajętą przestrzeń do skomplikowanych procesów wytwórczych firmy. Deweloper zaimplementuje również szereg zrównoważonych rozwiązań, m.in. przystosowując dach obiektu pod montaż paneli fotowoltaicznych. Do tej pory Panattoni zrealizowało w województwie lubelskim blisko 200000 mkw. Pod koniec 2022 roku deweloper ukończył gigantyczny projekt Panattoni Park Lublin II. Inwestycja w Niemcach zajęła ok. 84000 mkw. W parku, przeznaczonym pod procesy magazynowe, logistyczne i produkcyjne, działa firma Varroc Lighting Systems, a od początku br. Stella Pack.

Przy ulicy Tymienieckiego 17 w Łodzi, w dzielnicy Księży Młyn, powstanie inwestycja mieszkaniowa o nazwie T17. Dwa sześciopiętrowe budynki zaprojektowała śląska pracownia architektoniczna Konior Studio. T17 liczy ok. 5500 mkw. łącznej powierzchni. W dwóch sześciopiętrowych budynkach, połączone wspólnym parterem, znajdą się 72 mieszkania oraz 4 lokale usługowe. Inspirację dla projektantów stanowiły zarówno budynki świadczące o wyjątkowej historii Łodzi, jak również współczesna architektura europejska, której znakiem rozpoznawczym jest dialog tradycji z nowoczesnością. – Jako architekta, szczególnie interesują mnie projekty związane z miastem, jego wyjątkową tradycją. Wraz z zespołem chętnie podejmuję się rewitalizacji istniejących obiektów. W tym przypadku staramy się uchwycić ducha miejsca, w szerokim kontekście zastanej architektury i tzw. dobrej kontynuacji. Poszukujemy sprawdzonych wzorców i sposobów na ich współczesną interpretację. Wyjątkowość Księżego Młyna nakazuje szczególną troskę o jakość każdego, nowego projektu, najdrobniejszego detalu, aby wpisywał się w zastany kontekst, jednak nie był zwykłym naśladownictwem. Dlatego z jednej strony, ważne jest, aby nowe budynki uzupełniały historyczną pierzeję zarówno formą jak i funkcją otwierających się w parterze usług, rytmów i proporcji wyższych kondygnacji a z drugiej strony, aby współczesny język architektury, z szacunkiem ale bez kompleksów, wchodził w dialog z historią, tworząc jej kolejną odsłonę – opowiada o projekcie Tomasz Konior, główny architekt i założyciel Konior Studio. Twórca projektu zdecydował się wykorzystać na elewacjach uniwersalny a zarazem szlachetny materiał budowlany jakim jest cegła, z której powstała większość historycznych budynków w tej okolicy. – Księży Młyn zobowiązuje do korzystania z tego materiału. Budując z cegły, mamy poczucie ciągłości tradycji. Jej zastosowanie na elewacjach tworzy wyjątkowe faktury, reaguje na zmieniające się światło, kreuje niezwykłą atmosferę dzielnicy – podkreśla Tomasz Konior. Również inwestor – spółka T17, która do tego projektu wniosła wieloletnie doświadczenie, zdobyte m.in. podczas rewitalizacji łódzkich kamienic, podchodzi do zadania z szacunkiem dla dzielnicy i historii miasta. – Chcemy wykorzystać potencjał, jaki drzemie w tej wyjątkowej lokalizacji wśród zabytków i terenów zielonych. Głęboko wierzymy, że inwestycja wpisze się w klimat Księżego Młyna, a przyszli użytkownicy docenią ogromne okna z widokiem bezpośrednio na park, szlachetny minimalizm architektury, unikalne przestrzenie wspólne dla mieszkańców czy jakość zastosowanych materiałów. Zależy nam na tym, by budynek stał się wizytówką na architektonicznej mapie miasta, dlatego zaprezentowana koncepcja wciąż jeszcze będzie pogłębiana i rozwijana – informuje Fryderyk Bojdo, członek zarządu spółki T17.

Trwają intensywne prace na budowie Pasażu Grodziskiego - największego parku handlowego w Grodzisku Wielkopolskim. Obiekt jest już w całości skomercjalizowany. Inwestycja będzie certyfikowana w systemie BREEAM. Położony przy ul. Fabrycznej 1 Pasaż Grodziski będzie miał ok. 6,5 tys. mkw. powierzchni najmu, co czyni go największym tego typu obiektem w mieście. Wśród 10 najemców pojawią się marki, które debiutują w Grodzisku Wielkopolskim. – Pasaż Grodziski od początku spotkał się z dużym zainteresowaniem ze strony najemców. Na kilka miesięcy przed otwarciem mamy podpisane wszystkie umowy. Warto podkreślić, że większość najemców po raz pierwszy pojawi się w Grodzisku. Jestem przekonany, że tak skomponowany tenant-mix będzie magnesem, który przyciągnie nie tylko mieszkańców samego Grodziska, ale również okolicznych miejscowości – komentuje Fabian Eryk Barbarowicz, prezes zarządu Refield, firmy, która odpowiada za budowę i komercjalizację obiektu. Operatorem spożywczym Pasażu Grodziskiego będzie sieć Aldi, która otworzy swój pierwszy i jak narazie jedyny sklep w powiecie grodziskim. Wśród pozostałych najemców są takie marki jak DM, Kaes, Sinsay, CCC, Martes Sport, Dealz, Big Star, KiK i Media Expert. Dla odwiedzających przygotowany zostanie 170 miejsc parkingowych. Na terenie parku planowana jest również stacja ładowania pojazdów elektrycznych. Generalnym wykonawcą Pasażu Grodziskiego jest firma P.H.U. Gra-Mar Joanna Woźniak. Podobnie jak w przypadku innych inwestycji Refield, także i ta zostanie poddana certyfikacji BREEAM. – W Grodzisku wykonanych zostało już ok. 20 proc. sieci zewnętrznych, przyłącza oraz wjazdy. Rozpoczęto także montaż konstrukcji prefabrykowanej oraz wykonano część parkingu. Trwają roboty murowe w sklepie Aldi. Całość powstaje z myślą o zrównoważonym rozwoju, planujemy uzyskać dla tego obiektu certyfikację BREEM na poziomie “very good” –potwierdza prezes Refield. Otwarcie obiektu planowane jest na listopad 2023 roku. Refield działa aktywnie w sektorze parków handlowych realizowanych w modelu wybuduj-wynajmij-sprzedaj. Pierwsze projekty firmy powstały w Chełmnie, Lidzbarku Warmińskim i Golubiu-Dobrzyniu. Wszystkie zostały wynajęte i sprzedane. W trakcie planowania i realizacji są kolejne obiekty w Kępnie, Sanoku, Leżajsku, Ciechanowie oraz drugi etap Lidzbarka Warmińskiego.

Podziemna konstrukcja warszawskiego biurowca Vibe została ukończona. Na budowie najnowszej inwestycji Ghelamco jest stosowany niskoemisyjny beton, w przyszłości obiekt w całości będzie zasilany energią z farm fotowoltaicznych. Vibe będzie też miał własną ścieżkę dźwiękową. U zbiegu ulic Towarowej i Kolejowej w Warszawie Ghelamco realizuje swoją najnowszą inwestycję – kompleks biurowy Vibe. W pierwszym etapie będzie on liczył 45 metrów wysokości i dostarczy przyszłym najemcom 15 000 mkw. powierzchni biurowej. Jego budowa weszła w kluczową fazę – zakończyły się prace nad podziemną częścią konstrukcji budynku. Aktualnie trwa budowa drugiej kondygnacji nadziemnej. W ciągu 5 miesięcy od rozpoczęcia budowy (w październiku 2022) specjaliści z Ghelamco wbudowali w ścianę szczelinową oraz konstrukcję około 450 ton stali i blisko 5000 m3 betonu, z czego 75% stanowi beton niskoemisyjny. Pozwala on na znaczącą redukcję emisji dwutlenku węgla, ograniczając tym samym ślad węglowy powstającego obiektu. Planowana data ukończenia inwestycji to I kwartał 2024 roku. Za projekt architektoniczny inwestycji odpowiada pracownia PIG Architekci. Na całość kompleksu złożą się dwa biurowce oraz obszerny, ogólnodostępny skwer miejski z pasażem między budynkami i wolnostojącym pawilonem gastronomiczno-kulturalnym. Docelowo biurowiec zasilany będzie w 100% czystą energią, pochodzącą z własnych farm fotowoltaicznych dewelopera, dzięki czemu emisja CO2 w całym cyklu życia budynku zostanie obniżona o ponad 50%. Biurowiec będzie też wykorzystywał zaawansowany Building Energy Management System, który pozwoli na znaczącą redukcję zużycia energii. Zrównoważony charakter VIBE potwierdzą certyfikaty w systemach WELL, BREEAM, SmartScore, WiredScore i Green Standard Building. Vibe jako pierwszy biurowiec w Polsce otrzyma swoją własną ścieżkę dźwiękową, która stanie się nie tylko elementem komunikacji marketingowej, ale będzie wybrzmiewać również w jego przestrzeni. Skomponuje ją polski kompozytor, producent i sound designer – Wojciech Urbański.